چالش های هویتی در برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران

چکیده قاعدتاً با این هدف در مجلس شورای اسلامی برنامه های اول تا چهارم ج- ا- ایران به تصویب رسیده، که سازوکار تعبیه شده در برنامه بتواند اهداف و دغدغه های اصلی نظام اسلامی را که از جمله شامل حفاظت و عمق بخشی به کیان هویتی اسلامی است، تامین نماید. در این چشم انداز و با رویکرد نگارنده مبنی بر پذیرش مبانی جمهوری اسلامی، مساله اصلی رساله بررسی چالش های احتمالی هویتی حاصل از تحولات مدنظر برنامه ها، با لحاظ فرصت ها و محدودیت ها، است. از نظر روشی، تکالیف مندرج در برنامه ها، توصیف و سپس از موضع تحلیل محتوای کیفی و واقع-گرایی انتقادی، ناسازواری ها و نواقص احتمالی برنامه ها در ارتباط با هویت، مورد بررسی قرار گرفته است. پس از طرح تفصیلی، فصل دوم یافته ها در ارتباط با تبیین چارچوب مفهومی تحقیق است که با در نظر گرفتن قانون اساسی، آموزه های اسلام و امام خمینی و با هدف ترسیم چارچوب نظری، ابعاد و نسبت دو متغیر توسعه و هویت، بررسی شده است و تاکید براین موضوع شده است که باید هم عنان توجه به توسعه، توجه به فرهنگ و هویت بشود. فصل سوم، برنامه های اول تا چهارم توسعه ج- ا- ایران، از نظر احتمال ایجاد چالش هویتی، ارزیابی شده است. در این فصل از طرفی بر بستر و واقعیت های زمانی ومکانی چالش آفرین، مانند شیوع سکولاریسم و جهانی شدن و از طرف دیگر بر نوع مدیریت، هدایت و کنترلِ چندگانه موضوعات فرهنگی در داخل، از سوی مجلس و شورایعالی انقلاب فرهنگی، اشاره شده و پس از آن در ارتباط با برنامه ها، رساله به این نتیجه رسیده است که برنامه ها در کل، رویکرد متناسب با اهداف فرهنگی ج- ا- ایران، ندارند و از عمق، جامعیت و انسجام کافی، برخوردار نیستند و در فصل خاتمه علاوه بر جمع بندی، پیشنهاداتی مطرح شده که فراز عمده آن بازنگری در ساختار مرتبط به فرهنگ و یک پارچه سازی و شفاف سازی سازوکار مسئولیت، طراحی، هدایت و کنترل مسئله فرهنگ، به ویژه سازوکار مجلس، است و پیشنهادات پژوهشی از قبیل بررسی زمینه و بستر شکل گیری سیاست های فرهنگیِ مطرح در برنامه ها، تعیین شاخص های شفاف فرهنگی، نقشه راه فرهنگی و تعیین اولویت فرهنگی و بررسی واقع بینانه و میدانی از وضعیت فرهنگی کشور و بازشناسی میدانی عوامل ناکامی و نیز شناسایی فرصت و تهدیدها و آینده پژوهی، مطرح گردید. کلمات کلیدی: هویت، توسعه، چالش هویتی، برنامه های توسعه ج- ا- ایران